فرق ميان ولايت مطلقه فقيه با ولايت فقيه در چيست؟

فرق ولايت مطلقه فقيه با ولايت فقيه چيست؟

ولايت فقيه عده اي متاسفانه از مفهوم ولايت مطلقه فقيه برداشت نامناسبي کرده اند و آن را هم رديف «حکومت مطلقه» و يا «آزادي مطلقه فقيه» دانسته اند. ولي بايد بدانيم که اولا: منظور از ولايت مطلقه، و

مطلق بودن ولايت اين است که «فقيه بايد همه احکام اسلام را تبيين کند (نه بعضي و در مورد برخي). ثانياً: در هنگام تزاحم احکام، فقيه جامع الشرايط بايد حکم اهم را اجرا کند» و هرگز به اين معنا نيست که

ولي فقيه بدون در نظر گرفتن مصالح و احکام اسلام مي تواند حکمي صادر کند و فراميني مخالف با اين امور صادر نمايد. نسبت ولايت فقيه با ولايت پيامبر اعظم و ائمه معصوم عليه السلام ولايت از آن خداوند

متعال است و خداوند اين ولايت را به رسول گرامي اسلام صلي الله عليه و آله و امامان معصوم اهل البيت عليهم السلام اعطا فرموده است و در دوران غيبت اين ولايت از سوي معصومين(عليهم السلام) به

فقهاي عادل داراي کفايت اعطا شده است. با اين وصف، ولايت فقيه امتداد ولايت امامان معصوم و نبي خاتم صلي الله عليه و آله مي باشد. يعني همان ولايت تشريعي که به نبي خاتم(صلي الله عليه و آله) و

امامان معصوم(عليهم السلام) از سوي خداوند اعطا شده است، در دوران غيبت براي فقيه عادل با کفايت ثابت است. (آيت الله هادوي تهراني) انتصاب ولايت فقيه از آن جايي که ولايت فقيه در عصر غيبت ادامه

ولايت امامان معصوم(عليهم السلام) که ولايت آنها در امتداد ولايت نبي اکرم(صلي الله عليه و آله) است، ولايت فقيه به عنوان ولي و زمامدار منصوب خدا است. به بيان ديگر، ولي فقيه، داراي مقام ولايت و

زمامدار امور جامعه اسلامي مي باشد و شارع مقدس او را به اين منصب گمارده است. امّا على رغم پذيرش نظريه‏ انتصاب اگر بخواهيم قانونى براى جامعه وضع کنيم که اختصاص به زمان و مکان خاصى نداشته

باشد، راهى جز پذيرش انتخاب مردم، نخواهيم داشت. مطلقه بودن ولايت فقيه يک اصطلاح فقهي است که در مقام بيان گستره فعاليت و وظايف ولي فقيه است و مقيد به ولايت فقيه بر ديوانگان و ايتام و بي

سرپرستان نيست براى انتخاب فقيهى که حائز شرايط رهبرى است، دو راه وجود دارد: 1 انتخاب مستقيم. 2. انتخاب غير مستقيم. حتّى بنابر نظريه‏ انتصاب، مردم نقش محورى در تعيين رهبر دارند، هر چند

مشروعيت حکومت فقيه از سوى شارع مقدّس و امامان معصوم‏(عليهم السلام) است و برخاسته از انتخاب مردم نيست، ولى نقش مردم تنها در کارآمدى نظام و اجراى منويات رهبر خلاصه نمى‏شود، بلکه آنها

هستند که با گزينش «فقيه واجد شرايط» به شيوه‏ مستقيم يا غير مستقيم مصداق ولىّ امر و زمامدار جامعه را تعيين مى کنند و براى او امکان انجام اين وظيفه را فراهم مى‏آورند. تفاوت ميان ولايت مطلقه فقيه

با ولايت فقيه با ظهور انقلاب اسلامي «انديشه سياسي اسلام»، کانون توجه متفکران و انديشمندان داخلي و خارجي قرار گرفت. يکي از اصطلاحات مهم فقهي که نقطه ثقل انديشه سياسي اسلامي اسلام

واقع شد ولايت فقيه بود. بحث هاي زيادي درباره معنا، دلائل، وسعت اختيارات و ... آن صورت گرفت. براي درک فرق بين ولايت فقيه با ولايت مطلقه فقيه بيان چند امر ضروري است: الف. معناي ولايت: ولايت در

زبان عربي از ماده «ولِِي» به معناي نزديکي و قرب است براي لفظ ولايت غير از اين معنا دو معناي: 1. سلطنت و چيرگي 2. رهبري و حکومت ذکر شده است. ولايت فقيه ب. معناي ولايت فقيه: ولايت به معناي

والي بودن، مدير بودن و اجرا کننده است و اگر گفته مي شود: «که فقيه ولايت دارد؛ يعني از سوي شارع مقدس، تبيين قوانين الاهي و اجراي احکام دين و مديريت جامعه اسلامي در عصر غيبت، بر عهده فقيه

جامع الشرايط است». (جوادي آملي، عبدالله، ولايت فقيه، ص 463) البته عده اي در اين معنا مفهوم «آقايي»، «رياست» و «سلطنت» را ادعا کرده اند که بيانگر چيرگي «ولي» بر «مولي عليه» است. حال آنکه

مقصود از آن: «سرپرستي امور «مولي عليه» و اداره شئون او است که نوعي خدمت به «مولي عليه» است». (هادوي تهراني، مهدي، ولايت و ديانت، ص 65) ج. معناي مطلقه بودن ولايت فقيه: در فقه؛ ولايت

بر عده اي ثابت شده است مانند ولايت پدر و جد پدري بر فرزند کوچک (غير رشيد) يا ديوانه و يا کم عقل، در اين موارد امور فرزند (دختر يا پسر) بر عهده پدرش يا جد پدري او است، که پدر و جد پدري با توجه به

مصلحت فرزند امور او را اداره مي کنند. همچنين ولايت وکيل بر موکل تا زماني که موکل زنده باشد. موارد ديگري نيز ثابت است که در کتاب هاي فقهي ذکر شده است. پس اصل ولايت بر ديگران از ضروريات فقه

اسلام است يکي از اين ولايت ها، ولايت فقيه است. ولي بحث در اين است که ولايت فقيه از باب ولايت پدر و جد پدري است يا از نوع ولايت به معناي سرپرستي و اداره شئون جامعه است؟ آن چه مسلم است

اين است که همه فقيهان در اصل ثبوت ولايت فقيه اتفاق نظر دارند و اختلاف آنها در سعه و ضيق اختيارات ولي فقيه است که اگر اختيارات او را از نوع ولايت به معناي اداره امور جامعه بگيريم به همان معناي

ولايت مطلقه مي رسيم. ولايت مطلقه فقيه يک اصطلاح فقهي است که به حوزه اعمال ولايت و کساني که تحت ولايت قرار دارند نظر دارد و محدوديت در اين زمينه را انکار مي کند. به عبارت ديگر اين اصطلاح

بيان مي کند که، دامنه ولايت فقيه، محدود به عده خاصي مانند ديوانگان، سفيهان و ... نيست بلکه نسبت به همه افراد و همه احکام و مطلق است. مرحوم امام خميني(ره) در اين باره مي فرمود: هر آنچه براي

پيامبر(صلي الله عليه و آله) و ائمه(عليهم السلام) از جهت ولايت و رهبري شان ثابت است،‌ عين همان امور براي فقيه هم ثابت است اما ديگر اختيارات آنها که از اين جهت نيست براي فقيه هم ثابت نيست.

على رغم پذيرش نظريه‏ انتصاب اگر بخواهيم قانونى براى جامعه وضع کنيم که اختصاص به زمان و مکان خاصى نداشته باشد، راهى جز پذيرش انتخاب مردم، نخواهيم داشت مرحوم شيخ انصاري در مناصب فقيه

جامع الشرايط مي گويد: «مناصب فقيه جامع الشرايط عبارت است از: 1. فتوا 2. حکومت (قضاوت) 3. ولايت تصرف در اموال و انفس» و در ادامه مي فرمايد: «بله هر امري که مردم در آن به رئيسشان رجوع مي

کنند، به مقتضاي اين که فقها اولي الامر هستند، بعيد نيست که در اين امور قائل به رجوع به فقيه شويم». بله بعضي از فقهاء اين وسعت اختيارات را براي فقيه قبول ندارند و فقط دو منصب فتوا و قضاوت را ثابت

مي دانند. با اين بيان روشن شد که مطلقه بودن ولايت فقيه يک اصطلاح فقهي است که در مقام بيان گستره فعاليت و وظايف ولي فقيه است و مقيد به ولايت فقيه بر ديوانگان و ايتام و بي سرپرستان نيست.

تذکر مهم: عده اي متاسفانه از مفهوم ولايت مطلقه فقيه برداشت نامناسبي کرده اند و آن را هم رديف «حکومت مطلقه» و يا «آزادي مطلقه فقيه» دانسته اند. ولي با بيان قبل روشن شد که اولا: منظور از ولايت

مطلقه، و مطلق بودن ولايت اين است که «فقيه بايد همه احکام اسلام را تبيين کند (نه بعضي و در مورد برخي). ثانياً: در هنگام تزاحم احکام، فقيه جامع الشرايط بايد حکم اهم را اجرا کند» و هرگز به اين معنا

نيست که ولي فقيه بدون در نظر گرفتن مصالح و احکام اسلام مي تواند حکمي صادر کند و فراميني مخالف با اين امور صادر نمايد.